Door: Jeroen Kloppenburg | Weylin Tracking | www.weylintracking.nl
De vos is een veelvoorkomende carnivoor in Nederland. Samen met de das en de wolf vormen ze de drie grootste carnivoren van het land. Ze leven verspreid over het hele land en komen relatief veel voor. Door jachtdruk laten ze zich maar moeilijk zien. Daar waar er niet meer op vossen gejaagd wordt, laten ze zich weer zien en jagen ze zelfs overdag. Daar waar ze een verborgen leven leiden is hun aanwezigheid altijd aan te tonen via de sporen die ze achterlaten. In dit artikel behandel ik enkele veel voorkomende vossensporen, evenals enkele misverstanden rond hun sporen.
Puntje aan het uitwerpsel, dan is het van een vos. Toch?
Laten we maar meteen beginnen met een hardnekkig misverstand. Dit is er eentje die vaak voorbij komt, bijvoorbeeld op de Facebookgroep Diersporen. Er zit wel een kern van waarheid in, maar het ligt toch iets ingewikkelder. Als een roofdier een prooi opeet, gaan de haren daarvan door het hele spijsverteringskanaal. Tijdens die reis door het lichaam gaan de haren in de richting van de darmen liggen. Nadat het dier zijn behoefte doet en klaar is, ‘knijpt’ het de anus weer dicht. Door dat dichtknijpen van die laatste haren ontstaat er een punt aan het uitwerpsel. Ditzelfde gebeurt dus óók als een marter of een ander dier een prooi heeft gegeten. Dat er een puntje aan een uitwerpsel zit is dus niet iets dat exclusief bij vossen gebeurd.
Laten we maar meteen beginnen met een hardnekkig misverstand. Dit is er eentje die vaak voorbij komt, bijvoorbeeld op de Facebookgroep Diersporen. Er zit wel een kern van waarheid in, maar het ligt toch iets ingewikkelder. Als een roofdier een prooi opeet, gaan de haren daarvan door het hele spijsverteringskanaal. Tijdens die reis door het lichaam gaan de haren in de richting van de darmen liggen. Nadat het dier zijn behoefte doet en klaar is, ‘knijpt’ het de anus weer dicht. Door dat dichtknijpen van die laatste haren ontstaat er een punt aan het uitwerpsel. Ditzelfde gebeurt dus óók als een marter of een ander dier een prooi heeft gegeten. Dat er een puntje aan een uitwerpsel zit is dus niet iets dat exclusief bij vossen gebeurd.
Aan de andere kant eet een vos ook weleens fruit. Dan zijn er geen haren aanwezig en kan er dus ook geen puntje aan het vossen uitwerpsel zitten. De aanwezigheid van een puntje zegt dus alleen maar dat er prooi gegeten is met haren (of veren), maar niet dat het van een vos is.
Vossen leggen hun uitwerpselen neer ter markering van het territorium. Omdat ze veel gebruik maken van ‘onze’ paden en wegen kan je deze dus vinden tijdens een boswandeling. Ze kiezen er soms opvallende plekken voor. Zoals bovenop een molshoop of een stuk plastic. Maar omdat ze graag willen dat de geur goed verspreid wordt kiezen ze meer dan eens een kleine verhoging.
Kan je een X in de prent tekenen? Dan is het van een vos.
In het kort: Alle dieren ‘knijpen’ met de tenen. Ze spannen de tenen aan tijdens het voortbewegen. Dit geeft een betere grip op de ondergrond en levert tevens meer opbrengst in sprongkracht. Als een vos van A naar B is gegaan, dan heeft het uiteindelijk minder energie verbruikt dan wanneer het de tenen niet zou aanspannen.
Door dit ‘knijpen’ hebben de prenten (spoorzoekertaal voor pootafdrukken) van vossen een compacte druppelvorm. Hierdoor kan je in de negatieve ruimte van een vossenprent een kruis tekenen, de X van foX. De voorvoet van een vos is duidelijk groter dan de achtervoet. Het middenvoetskussen van de voorvoet is driehoeksvormig. Die van de achtervoet staand ovaal en duidelijk kleiner. Halverwege het middenvoetskussen van de voorvoet is soms een duidelijke gebogen lijn te zien. Dit is waar de beharing overgaat op het onbehaarde deel. Zoek naar de prenten van vossen op zandpaden, zandverstuivingen en in de duinen.
Overigens kan je deze X ook in de prenten van andere hondachtigen tekenen, zoals van wolven. Maar spreiden een vos of een wolf de tenen flink, dan kan je er soms ook een H (hond) in tekenen. Het blijft dus oppassen. Met oefening kan je meer leren over de sporen van vossen, en bijvoorbeeld ook de gang leren herkennen. Dat is de wijze van voortbewegen die meer zekerheid geeft of een spoor door een vos is gemaakt.
Graafsporen
Vossen jagen vaak op kleine zoogdieren zoals woelmuizen en mollen. Met hun goede reukzin hebben ze de holletjes snel gevonden waarin deze dieren zich ophouden. Vervolgens gaan ze graven om bij de woelmuizen en mollen te kunnen komen. In nogal wat bermen leven veldmuizen, welke een soort woelmuis zijn. Als je het gras opzij houdt kun je hun looppaadjes, ook wel muizenritten genoemd, vaak makkelijk vinden. Vindt je hier graafsporen bij, dan kan het van een hond zijn, maar dus ook van een vos. Kijk maar eens of je in het zand een prent van een vos vinden kan. Heb je die gevonden, dan heb je de dader gevonden!
Graafsporen
Vossen jagen vaak op kleine zoogdieren zoals woelmuizen en mollen. Met hun goede reukzin hebben ze de holletjes snel gevonden waarin deze dieren zich ophouden. Vervolgens gaan ze graven om bij de woelmuizen en mollen te kunnen komen. In nogal wat bermen leven veldmuizen, welke een soort woelmuis zijn. Als je het gras opzij houdt kun je hun looppaadjes, ook wel muizenritten genoemd, vaak makkelijk vinden. Vindt je hier graafsporen bij, dan kan het van een hond zijn, maar dus ook van een vos. Kijk maar eens of je in het zand een prent van een vos vinden kan. Heb je die gevonden, dan heb je de dader gevonden!
Regelmatig kan je bij gegraven gaten, waar vossen op zoek waren naar veldmuizen, plukken droog gras vinden. Dit is nestmateriaal wat de veldmuis mee naar binnen heeft genomen naar de ruimte waar de jongen zijn.
De sporen van vossen zijn te vinden voor iedereen die regelmatig een wandeling maakt in onze natuur. Met kennis van diersporen zal buiten zijn nooit meer hetzelfde zijn! Wil je meer weten over diersporen? Bezoek dan onze website eens en wie weet, zien we jou bij één van onze activiteiten.
Jeroen Kloppenburg is professioneel sporenzoeker en eigenaar van Weylin Tracking. Hij geeft cursussen aan natuurliefhebbers, natuurgidsen en groene professionals. Tevens publiceert Weylin Tracking praktische veldgidsen waarmee sporen snel op naam gebracht kunnen worden.
